Eski yazılarımızın birinde mazideki Trabzon’un hamam kültürünü ele almış ve Trabzon Belediyesi’nin eski meclis arşivinde 1930’lu yıllardan itibaren isimleri geçen hamamları sıralamıştık. (Bkz: https://www.takagazete.com.tr/trabzonda-hamam-kulturu)

TRABZON’DA TARİHE VE DEĞİŞEN KÜLTÜREL YAPIYA DİRENEN BİR ESER

MEYDAN ŞİFA HAMAMI

Günümüze kadar bazılarının yıkıldığı, bazılarının kullanım dışı kaldığı, bir kısmının da hâlâ ayakta ve faaliyette olduğu tarihi hamamlardan biri de şehrin en merkezi yerinde her gün binlerce insanın önünden geçtiği Meydan Hamamı’dır.Trabzon Belediyesi’nin 1971 tarihli eski meclis arşivine yansıyan bilgiye göre bu hamam Hacı İbrahim Efendi tarafından 1907-1908 tarihlerinde inşa edilmiştir.

KAZAZZADELER YAPMIŞ

Biz burayı Meydan Hamamı olarak biliyorsak da eski kayıtlarda buranın adı Meydan Şifa Hamamı’dır. Hem erkek hem de kadınlara mahsus iki kısımdan oluşmaktadır. Yani burası bir çifte hamamdır. Erkekler hamama Maraş Caddesi üzerindeki kapıdan, kadınlar ise yan sokaktan giriş yaparlar. 19. Yüzyılın son dönemlerine ait olan yapı Kazazzade sülalesinden Hacı İbrahim tarafından yaptırılmaya başlanmış zamanın belediye reisi Hüseyin Kazazzade tarafından tamamlattırılmıştır. Bina ilk kez 1963 tarihinde tarihi eser olarak tescil edilmiştir.

Uzmanlar Meydan Hamamı’nın geleneksel Osmanlı mimarisine uygun yapıldığını söylese de binanın etrafı bugün binalarla tamamen kapatıldığı için bırakın Osmanlı mimarisini, tabelası olmasa burada bir asırdan fazladır çalışan bir hamamın varlığından kimse haberdar olmaz. Geçen bunca zamandır hamamın orijinal yapısının korunduğunu da söyleyemeyiz. Zira ihtiyaca göre zamanla bazı değişiklikler yapıldığı düşünülebilir.

HAMAM BİR KÜLTÜRDÜR

Eskiler için hamamlar şehrin vazgeçilmez yapıları idi. Her evde akan bir musluğun olmadığı yıllarda sadece temizlenmek için değil özellikle kadınların en önemli eğlence ve sosyalleşme mekânları olan bu yapılar,bugün bizim için nostaljiden ibarettir. Ancak ticari olarak faaliyette bulunduklarına göre demekki hâlâ müdavimleri var.

Merakımız bizi Meydan Hamamı’na götürdü. Soğuk ve yağmurlu bir Trabzon gününde Meydan Hamamı’nın sıcak ve buğulu ortamında hamamın işletmecisi Aziz Bahadır ile Meydan Hamamı ve hamam kültürünü konuşmaya başladık. Aslında o bir mektepli, Orman Mühendisliği eğitimi almış bir müteşebbis. İşini severek yaptığını söylüyor. Soruyoruz,  “Bugün neredeyse her evde iki tane banyo var, hala hamama gelen varmı?”

Aziz Bahadır “Olmaz mı” diyor. “Hamam bir kültürdür, eskisi kadar olmasa da hala müdavimlerimiz var. Büyüklerimiz bundan 40-50 sene önce Meydan Hamamı’nda kuyruk olduğunu söylerdi. Şimdi bukadar olmasa da haftada bir mutlaka uğrayan müşterilerimiz çok. Özellikle Arap kökenli müşterilerimiz içinde de merak üzere girip Türk hamamının müdavimi olan çok kişi var” diyor.

Aziz Bahadır, “Bir asrı devirmiş bu yaşlı binada, biz aslında bin yıllık bir kültürü devam ettiriyoruz” diyor. Yaptığı işten o kadar eminki “Yahu, bugün kim kimi annesi gibi yıkar ki” diyor. Bir annenin çocuğunu, bir evladın yaşlı babasını yıkaması gibi hizmet ettiklerini söyleyen Bahadır, özellikle yaşlı müşterilerin çıkarken dua ederek çıktıklarını söylüyor. Bir de üzüldüğü nokta, hamamın müdavimleri olan büyüklerin bir bir aramızdan ayrılıyor olması. Çünkü onlarla akraba gibi olmuşlar.

Tarihi Meydan Hamamı, başta dedik ya çifte hamamdır. Yani aynı gün içinde hem erkeklere hem de kadınlara ait bölüm var. Bahadır’dan kadınlar hamamının da çok aktif olarak kullanıldığını öğreniyoruz. Gelin hamamı ve eğlence amaçlı grupların talepkâr olduklarını söylüyor.

Bugün tamamen mağaza ve binalarla çevrildiği için çoğu kimsenin farkında olmadan önünden geçtiği bu bina ile ilgili bir temennimiz de binanın tarihi siluetinin ön plana çıkarılmasıdır. Nitekim Trabzon Büyükşehir Belediyesi’nin MaraşCaddesi üzerindeki binalarda yapmaya devam ettiği cephe yenileme çalışmaları, bakalım bu tarihi mekânı daha görünür kılabilecek mi diyerek bitiriyoruz.

Arakli Medya